Światło – istotny element w architekturze biofilnej
Tęsknota za naturą odzwierciedlona w architekturze biofilnej. Rzucamy światło na trend, który zdobywa serca projektantów i użytkowników budynków.
![Światło – istotny element w architekturze biofilnej / zdjęcie nr: 1]( "Światło – istotny element w architekturze biofilnej / zdjęcie nr: 1")
W architekturze, jak w modzie, niektóre trendy pojawiają się i znikają, a inne radykalnie i trwale zmieniają sposób myślenia o projektowaniu. Niektóre są odzwierciedleniem niezaspokojonych potrzeb lub aspiracji, inne służą celom wizerunkowym, a czasem wręcz propagandowym. Do której kategorii można zaliczyć projektowanie biofiliczne w architekturze i czy odciśnie ono trwały ślad na obliczu współczesnych budynków? Światło na to zagadnienie rzuca dr Paweł Morawski, szef Akademii TRILUX Polska.
W Polsce lat 50. XX wieku, znajdującej się za żelazną kurtyną, architekci chętnie czerpali inspiracje z brutalizmu — nurtu cechującego się masywnymi betonowymi bryłami, surowością oraz przede wszystkim monumentalnością. Ta ostatnia miała symbolizować siłę partii i jej dominującą rolę w państwie, a także wyrażać gotowość do konfrontacji z kapitalistycznym światem. W architekturze tego okresu dominowały surowe materiały, przede wszystkim beton, a także brak światła i zieleni. Do dziś budynki z tamtej epoki przytłaczają swoją monumentalną geometrią — choć bez wątpienia są interesujące, pozostają zdecydowanie nieludzkie w odbiorze.
![Światło – istotny element w architekturze biofilnej / zdjęcie nr: 2]( "Światło – istotny element w architekturze biofilnej / zdjęcie nr: 2")
Architektura biofilna, czyli jaka?
- Po zupełnie przeciwnej stronie stoi architektura biofilna, której celem jest tworzenie budynków i przestrzeni łączących ludzi z naturą. Wykorzystuje się w niej naturalne elementy i materiały i dba o to, by były wypełnione światłem, które zwiększa dobrostan i produktywność użytkowników. Architektura ta jest odzwierciedleniem tęsknoty współczesnych ludzi za naturą. Nie neguje jednak osiągnięć technologicznych. Wręcz przeciwnie - wykorzystuje je do tego, by wspierać zrównoważony rozwój i ochronę środowiska naturalnego, równocześnie zapewniając użytkownikom światło w takim natężeniu i o takiej barwie, którego najbardziej w danym momencie potrzebują - tłumaczy dr Paweł Morawski, Szef Akademii TRILUX Polska.
Jednym ze światowych propagatorów idei biofilizmu w architekturze był Stephen R. Kellert, który w swojej książce "Biophilic Design: The Theory, Science and Practice of Bringing Buildings to Life" (2008) zebrał teoretyczne podstawy dla tej filozofii i przedstawił przykłady projektów oraz dowody naukowe na skuteczność takiego podejścia. Podkreślał on, że fizyczne i psychiczne samopoczucie ludzi w dużym stopniu zależy od kontaktu ze środowiskiem naturalnym, który jest koniecznością, a nie luksusem, jeśli chcemy żyć w dobrej kondycji i czerpać satysfakcję nawet w naszym nowoczesnym społeczeństwie miejskim.(1)
Kontakt z naturą w miejskim środowisku zapewniają nam oczywiście wtopione w architekturę rośliny lub woda – płynąca lub w formie oczek lub kompozycji wodnych, a także naturalne materiały wykorzystywane jako elementy elewacyjne lub materiały wykończeniowe we wnętrzach np. drewno czy kamień naturalny. Jednak to dostęp do naturalnego światła jest tym, czego na co dzień najbardziej pożądamy, także we wnętrzach budynków, w których spędzamy nawet 90% swojego czasu.(2)
![Światło – istotny element w architekturze biofilnej / zdjęcie nr: 3]( "Światło – istotny element w architekturze biofilnej / zdjęcie nr: 3")
Światło – kluczowy element w projektowaniu biofilicznym
Naturalne światło odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu ludzkiego organizmu – m.in. reguluje rytm dobowy, wspomaga dobre samopoczucie i zwiększa efektywność. Ma również znaczenie praktyczne, ponieważ ułatwia orientację w przestrzeni i poruszanie się. Aby zapewnić dostęp do światła dziennego, w architekturze stosuje się m.in. przeszklone fasady czy świetliki dachowe. Tam, gdzie jednak dostęp do naturalnego oświetlenia jest ograniczony lub niemożliwy, jego rolę przejmuje światło sztuczne. Również ono stało się ważnym elementem biofilicznego podejścia do projektowania.
– Zgodnie z zasadami projektowania biofilicznego, sztuczne oświetlenie powinno naśladować naturalny rytm światła słonecznego – jego zmienność i dynamikę w ciągu dnia. Takie rozwiązania wpisują się w ideę Human Centric Lighting, czyli oświetlenia zorientowanego na człowieka, które dostosowuje się do jego potrzeb biologicznych i wspiera jego naturalny rytm dobowy. Odpowiednio dobrane światło – pod względem intensywności i barwy – pojawia się dokładnie tam i wtedy, gdzie i kiedy jest potrzebne – wyjaśnia dr Paweł Morawski, Szef Akademii TRILUX Polska.
Odwzorowanie w pomieszczeniach światła naturalnego jest możliwe dzięki wykorzystaniu odpowiednich opraw oświetleniowych LED firmy TRILUX np. TUGRA czy E-Line, zarządzanych automatycznie przez system sterowania LiveLink. Jak takie rozwiązanie działa w praktyce?
![Światło – istotny element w architekturze biofilnej / zdjęcie nr: 4]( "Światło – istotny element w architekturze biofilnej / zdjęcie nr: 4")
– System samodzielnie dopasowuje parametry światła, np. jego barwę, do bieżących potrzeb użytkowników. Przykładowo, dzień pracy zaczyna się przy ciepłym świetle z domieszką czerwieni w jego widmie, które łagodnie wybudza organizm ze snu. W miarę upływu godzin rośnie udział światła niebieskiego, które odpowiada porze południowej i działa pobudzająco. Z kolei po południu światło ponownie staje się cieplejsze, ale bardziej żółte, co wspiera wyciszenie i relaks, przygotowując organizm do odpoczynku – tłumaczy ekspert TRILUX Polska. Takie rozwiązania zapewniają komfortowe i dostosowane do rytmu biologicznego warunki oświetleniowe w budynkach komercyjnych.
Projektowanie w duchu zrównoważonego rozwoju to również projektowanie zorientowane na naturalne potrzeby człowieka. Biofiliczne podejście do architektury jest spójne z holistycznym podejściem do zrównoważonego projektowania – uwzględniającym aspekty ekologiczne, społeczne i ekonomiczne. Takie podejście odpowiada na potrzeby inwestorów, którzy dążą do zmniejszania negatywnego wpływu działalności na środowisko – m.in. poprzez oszczędność surowców i poprawę efektywności energetycznej budynków. To krok w stronę budownictwa przyszłości – nie tylko w sensie ekologicznym i technologicznym, ale przede wszystkim uwzględniającym potrzeby człowieka.
Więcej informacji o rozwiązaniach oświetleniowych dla projektów biofilicznych: www.trilux.com
Przypisy:
(1). https://www.architectmagazine.com/technology/biophilia-becomes-a-design-standard_o
(2). Mohamad Awada, Burcin Becerik-Gerber, Simi Hoque et al., Ten questions concerning occupant health in buildings during normal operations and extreme events including the COVID-19 pandemic, “Building and Environment” 2021, January, Vol. 188.
 "Światło – istotny element w architekturze biofilnej / zdjęcie nr: 1")
W architekturze, jak w modzie, niektóre trendy pojawiają się i znikają, a inne radykalnie i trwale zmieniają sposób myślenia o projektowaniu. Niektóre są odzwierciedleniem niezaspokojonych potrzeb lub aspiracji, inne służą celom wizerunkowym, a czasem wręcz propagandowym. Do której kategorii można zaliczyć projektowanie biofiliczne w architekturze i czy odciśnie ono trwały ślad na obliczu współczesnych budynków? Światło na to zagadnienie rzuca dr Paweł Morawski, szef Akademii TRILUX Polska.
W Polsce lat 50. XX wieku, znajdującej się za żelazną kurtyną, architekci chętnie czerpali inspiracje z brutalizmu — nurtu cechującego się masywnymi betonowymi bryłami, surowością oraz przede wszystkim monumentalnością. Ta ostatnia miała symbolizować siłę partii i jej dominującą rolę w państwie, a także wyrażać gotowość do konfrontacji z kapitalistycznym światem. W architekturze tego okresu dominowały surowe materiały, przede wszystkim beton, a także brak światła i zieleni. Do dziś budynki z tamtej epoki przytłaczają swoją monumentalną geometrią — choć bez wątpienia są interesujące, pozostają zdecydowanie nieludzkie w odbiorze.
 "Światło – istotny element w architekturze biofilnej / zdjęcie nr: 2")
Architektura biofilna, czyli jaka?
- Po zupełnie przeciwnej stronie stoi architektura biofilna, której celem jest tworzenie budynków i przestrzeni łączących ludzi z naturą. Wykorzystuje się w niej naturalne elementy i materiały i dba o to, by były wypełnione światłem, które zwiększa dobrostan i produktywność użytkowników. Architektura ta jest odzwierciedleniem tęsknoty współczesnych ludzi za naturą. Nie neguje jednak osiągnięć technologicznych. Wręcz przeciwnie - wykorzystuje je do tego, by wspierać zrównoważony rozwój i ochronę środowiska naturalnego, równocześnie zapewniając użytkownikom światło w takim natężeniu i o takiej barwie, którego najbardziej w danym momencie potrzebują - tłumaczy dr Paweł Morawski, Szef Akademii TRILUX Polska.
Jednym ze światowych propagatorów idei biofilizmu w architekturze był Stephen R. Kellert, który w swojej książce "Biophilic Design: The Theory, Science and Practice of Bringing Buildings to Life" (2008) zebrał teoretyczne podstawy dla tej filozofii i przedstawił przykłady projektów oraz dowody naukowe na skuteczność takiego podejścia. Podkreślał on, że fizyczne i psychiczne samopoczucie ludzi w dużym stopniu zależy od kontaktu ze środowiskiem naturalnym, który jest koniecznością, a nie luksusem, jeśli chcemy żyć w dobrej kondycji i czerpać satysfakcję nawet w naszym nowoczesnym społeczeństwie miejskim.(1)
Kontakt z naturą w miejskim środowisku zapewniają nam oczywiście wtopione w architekturę rośliny lub woda – płynąca lub w formie oczek lub kompozycji wodnych, a także naturalne materiały wykorzystywane jako elementy elewacyjne lub materiały wykończeniowe we wnętrzach np. drewno czy kamień naturalny. Jednak to dostęp do naturalnego światła jest tym, czego na co dzień najbardziej pożądamy, także we wnętrzach budynków, w których spędzamy nawet 90% swojego czasu.(2)
 "Światło – istotny element w architekturze biofilnej / zdjęcie nr: 3")
Światło – kluczowy element w projektowaniu biofilicznym
Naturalne światło odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu ludzkiego organizmu – m.in. reguluje rytm dobowy, wspomaga dobre samopoczucie i zwiększa efektywność. Ma również znaczenie praktyczne, ponieważ ułatwia orientację w przestrzeni i poruszanie się. Aby zapewnić dostęp do światła dziennego, w architekturze stosuje się m.in. przeszklone fasady czy świetliki dachowe. Tam, gdzie jednak dostęp do naturalnego oświetlenia jest ograniczony lub niemożliwy, jego rolę przejmuje światło sztuczne. Również ono stało się ważnym elementem biofilicznego podejścia do projektowania.
– Zgodnie z zasadami projektowania biofilicznego, sztuczne oświetlenie powinno naśladować naturalny rytm światła słonecznego – jego zmienność i dynamikę w ciągu dnia. Takie rozwiązania wpisują się w ideę Human Centric Lighting, czyli oświetlenia zorientowanego na człowieka, które dostosowuje się do jego potrzeb biologicznych i wspiera jego naturalny rytm dobowy. Odpowiednio dobrane światło – pod względem intensywności i barwy – pojawia się dokładnie tam i wtedy, gdzie i kiedy jest potrzebne – wyjaśnia dr Paweł Morawski, Szef Akademii TRILUX Polska.
Odwzorowanie w pomieszczeniach światła naturalnego jest możliwe dzięki wykorzystaniu odpowiednich opraw oświetleniowych LED firmy TRILUX np. TUGRA czy E-Line, zarządzanych automatycznie przez system sterowania LiveLink. Jak takie rozwiązanie działa w praktyce?
 "Światło – istotny element w architekturze biofilnej / zdjęcie nr: 4")
– System samodzielnie dopasowuje parametry światła, np. jego barwę, do bieżących potrzeb użytkowników. Przykładowo, dzień pracy zaczyna się przy ciepłym świetle z domieszką czerwieni w jego widmie, które łagodnie wybudza organizm ze snu. W miarę upływu godzin rośnie udział światła niebieskiego, które odpowiada porze południowej i działa pobudzająco. Z kolei po południu światło ponownie staje się cieplejsze, ale bardziej żółte, co wspiera wyciszenie i relaks, przygotowując organizm do odpoczynku – tłumaczy ekspert TRILUX Polska. Takie rozwiązania zapewniają komfortowe i dostosowane do rytmu biologicznego warunki oświetleniowe w budynkach komercyjnych.
Projektowanie w duchu zrównoważonego rozwoju to również projektowanie zorientowane na naturalne potrzeby człowieka. Biofiliczne podejście do architektury jest spójne z holistycznym podejściem do zrównoważonego projektowania – uwzględniającym aspekty ekologiczne, społeczne i ekonomiczne. Takie podejście odpowiada na potrzeby inwestorów, którzy dążą do zmniejszania negatywnego wpływu działalności na środowisko – m.in. poprzez oszczędność surowców i poprawę efektywności energetycznej budynków. To krok w stronę budownictwa przyszłości – nie tylko w sensie ekologicznym i technologicznym, ale przede wszystkim uwzględniającym potrzeby człowieka.
Więcej informacji o rozwiązaniach oświetleniowych dla projektów biofilicznych: www.trilux.com
Przypisy:
(1). https://www.architectmagazine.com/technology/biophilia-becomes-a-design-standard_o
(2). Mohamad Awada, Burcin Becerik-Gerber, Simi Hoque et al., Ten questions concerning occupant health in buildings during normal operations and extreme events including the COVID-19 pandemic, “Building and Environment” 2021, January, Vol. 188.
Data publikacji: 15.07.2025
Zaloguj się jako Użytkownik aby móc dodawać komentarze.
«
»
«
»